Mevlâ Tealâ, dört şeyden sakınmak gerektiğini açıkladıktan sonra bunların kötülüklerini beyan etmek üzere şöyle buyuruyor:

 إِنَّمَا يُرِيدُالشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ {91}

KELİME MANASI (Maide 91)

 إِنَّمَا يُرِيدُAncak istiyor, kim? الشَّيْطَانُ şeytan, neyi? أَن يُوقِعَ sokmayı, nereye? بَيْنَكُمُ aranıza, neyi? الْعَدَاوَةَ düşmanlığı, daha? وَالْبَغْضَاء kini, ne sebebiyle? فِي الْخَمْرِ içki, daha? وَالْمَيْسِرِ kumar(gibi kötü alışkanlıklar) sebebiyle, şeytan daha neyi istiyor? وَيَصُدَّ alıkoymak, kimi? كُمْ sizi, neden? عَن ذِكْرِ اللّهِ Allah'ın zikrinden, daha? وَعَنِ الصَّلاَةِ  namazdan, فَهَلْ أَنتُم  artık siz, مُّنتَهُونَ vazgeçiciler misiniz?

MEALİ ŞERİF

Şeytan, içki ve kumar sebebiyle ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah'ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık (bunlardan) vaz geçtiniz değil mi?

İZAHAT

İmam-ı Fahrurrazî ve İmam-ı Alûsî (Rahimehumallah)ınbeyanlarına göre, Mevlâ Tealâ bu ayet-i celilesinde içki ve kumarda iki türlü kötülüğün bulunduğunu zikretmiştir:

l- Dünyevî kötülük olup, ayet-i celilede:

إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ

"Şeytan içkide ve kumarda, ancak aranıza düşmanlık ve kin düşürmek ister" kavl-i şerifiyle açıklanmıştır.

İçki sebebiyle meydana gelecek kin ve düşmanlık şu şekilde izah edilebilir: İçki içen kimse, o içkiyi bir grupla birlikte içmekte olup maksadı arkadaşları ile eğlenmek ve onlarla sohbet edip neşelenmektir, aslında onun bu beraberlikten gayesi dostluk ve ülfeti kuvvetlendirmektir.

Ancak çoğu kez bu durum tersine döner, çünkü içki aklı giderir, akıl kaybolduğunda ise, aklın hiçbir müdafaası (direnci) olmaksızın şehvet, gazap insanı istilâ eder.

Bu durumda dostlar arasında çekişme ve tartışma meydana gelir ve çoğu kez bu çekişme, sövüşmeye, döğüşmeye, hatta ölümlere bile sebebiyet verebilir. Bu da, yıllarca sürecek şiddetli bir düşmanlık ve nefret hatta kan davaları meydana getirir.

İşte bu nedenle şeytan, devamlı, içki içmek için bir araya gelmenin ülfet ve muhabbeti kuvvetlendireceği düşüncesini teşvik eder ve güzel gösterir.

Kumara gelince, bunda muhtaç kimseler için bir genişlik ve zenginlik söz konusu olmasına karşılık, zengin kimseler için de mallarını bitirme ve fakirliğe düşme mevzu bahistir.

Çünkü insan, kumarda bir defa yenildiği zaman bu durum onu: "Artık bundan sonra çoğu kez kazanırım" ümidiyle kumar oynamaya sürükler, bazen umduğuna ulaşamayarak elinde hiç bir şeyi kalmaz, artık ailesi ve çocukları üzerine kumar oynamaya başlar, şüphe yok ki bundan sonra o kimse fakir ve miskin bir hâle düşeceğinden kendisini yenenlere en büyük düşman olur, işte böylece içki ve kumarın insanlar arasında düşmanlık ve kini tahrik eden iki büyük sebep olduğu ortaya çıkmıştır.

Aşırı düşmanlık ve kin bazen büyük karışıklıklara ve fitnelere neden olabilir ki, bütün bunlar toplumun faydalarına aykırı olan şeylerdir. Nitekim bundan evvelki ayet-i celilenin, "Ensar'dan, içki içtikten sonra birbirine saldıran iki kabile" hakkında inişiyle ilgili zikredilen rivayet bu ayet-i celilenin nüzulüne de sebep olmuştur.(Beyhakî,Sünen-iKübra,No:17327, 8/496)

2 -İçki ve kumarda bulunan dini zararlar: Bu da,

 وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ

"(Şeytan içki ve kumar yüzünden) Sizi Allahı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister." kavl-i şerifiyle anlatılmıştır.

Bu makamda İmam-ı Âlusî şöyle bir açıklama yapmıştır. İçki içmenin insanı Allahı zikretmekten alıkoyduğu hususu açıktır, çünkü içki, bedenî bir neşe ve haz vereceğinden, bu lezzetlere dalan nefis Allahı anmayı unutur.

Kumarın kişiyi Allahın zikrinden ve namazdan alıkoyması da böyledir. Çünkü kişi kumarda kazandığı zaman kazanma neşesine dalarak aklına başka hiçbir şey gelmez, bu hâl de insanı Allahı anmaktan ve namazdan alıkoyan şeylerdendir.

Yenildiği takdirde ise kendini kahrederek öyle bir sıkıntıya düşer ki artık yenmek için çare aramaktan başka bir düşünce kalbine gelmez olur.

Nitekim biz satranç oynayanlardan bir çoğunun gaflet ve yalan yeminlerle dolu öyle sözlerine şahit olmuşuzdur ki, o sözleri duysa filler kaçar, atlar tökezlenir, en büyük kuşların tüyleri dökülür, çirkinliğinden anlayış piyonu hayrete düşer, akıl veziri ızdırap içinde kalır, şah mesabesinde olan kalp ölür ve amellerin tablası kararır.

Ayrıca kumarın yasaklanmasının bir başka sebebi de insanların malını batıl suretlerle yemenin yollarından biri olduğundandır. Nitekim Mevlâ Tealâ:

وَلاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ...

"Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin." (Bakara suresi: 188 den) kavl-i Şerifiyle gayrı meşru surette birbirinin malını almayı yasaklamıştır ki, kumar bunların başında gelir.

Ayrıca kumar oynayanlar,

  - عن ابن أبي عياش، واسمه نعمان، عن خولة الأنصارية رضي الله عنها قالت: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: (إن رجالا يتخوضون في مال الله بغير حق، فلهم النار يوم القيامة).

19 - Havletü'l-Ensariyye (Radıyallahu Anha) dan rivayet edilen: "Şüphesiz ki bir takım insanlar Allah'ın malına haksız yere dalarlar (helâl haram demeden Allah'ın insanlara verdiği malı hiç bakmadan alırlar). Kıyamet günü onlar için ateş vardır." (Buharı, Humus:7, No:2950,3/1135, Ahmed ibni Hanbel, Müsned, No:27387,10/371) hadis-i şerifinin tehdidine dahildir.

- عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (من حلف منكم، فقال في حلفه: باللات والعزى، فليقل: لا إله إلا الله، ومن قال لصاحبه: تعال أقامرك، فليتصدق).

20 - Ebu Hureyre (Radıyallahu Anh) dan rivayet edilen bir hadis-i şerifte Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): "Her kim arkadaşına 'Gel seninle kumar oynayalım' derse, sadaka versin." buyurmuştur. (Buharî, Edep:74, No:5756, 5/2264, Müslim, Eyman:2, No:1647, 3/1267, Ebu Davud, Eyman:4, No:3247, 2/241, Tirmizî, Nüzûr:17, No:1545, 4/ 116, Nesâî, Eyman:11, No:3784, 7/11)

Hadis-i şerifte beyan edildiği üzere kumarın sözü bile keffaret ve sadaka gerektiriyorsa, ya bu işi yapma günahı ne kadar büyüktür?

Tefsir: RUHU-L FURKAN Mahmud USTAOSMANOĞLU